ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΕΓΓΟΣ - Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΑΝΟΧΗΝΑ του Παντελή Βούλγαρη

Να με λες Θανάση...


Του Νίκου Βιδάλη

Στη σάτυρα ή στο δράμα, ο Θανάσης Βέγγος
μένει αξέχαστος ως ο Θανάσης του λαού
για μικρούς και μεγάλους

Ένας μεγάλος ηθοποιός. Από τα πιο αξιόλογα άτομα αυτής της διδακτικής σχολής που δημιούργησαν ένα νταμάρι, από το οποίο αντλούν λίθους και οι νέοι κωμικοί. Είναι από τις περιπτώσεις που η δουλειά του δεν εξαντλείται στην ανώνυμη φάρσα, που έβγαζε απλά γέλιο. Ένας καλλιτέχνης, με ευαισθησίες, που μέσα από τα έργα του στέλνει πολλαπλά μηνύματα. Οι κωμωδίες του διευρύνονται... Σατιρίζει τα ελαττώματα των Νεοελλήνων, αλλά προχωρεί και σε ταινίες με πολιτικά υπονοούμενα σε εποχές δύσκολες. Σάρκασε το αστικό μας περιβάλλον μέσα από έναν δικής του επινόησης φτωχοδιάβολο, που δεν ήταν τελικά ένας αλλά πολλοί χαρακτήρες. Ήξερε να σοβαρεύεται αστειευόμενος και να αστειεύεται με τις σοβαροφάνειές μας. Απέδειξε ότι έχει και θα έχει διάρκεια γιατί είναι ο ίδιος ο ελληνικός κινηματογράφος αυτοπροσώπως!

"Η τελευταία νανοχήνα" - ένα έργο
για τους λαθροκυνηγούς
του Παντελή Βούλγαρη
με πρωταγωνιστή τον Θανάση Βέγγο

Κάπως έτσι πορεύτηκε ο Θανάσης Βέγγος ως σήμερα: «Mακελεύοντας τη ζωή του». «Μακελεμένος λειτουργούσα. Βολεμένος ποτέ», έχει πει στο παρελθόν. Γι' αυτό και δεν έκανε ποτέ περιουσία. Γι' αυτό και αν και «πέρασαν πολλά χρήματα από τα χέρια του εξαφανίζονταν σε λίγους μήνες». Δούλεψε σκληρά για να επιβιώσει, βίωσε εξορίες και απώλειες. Ως «πολίτης β κατηγορίας» έκανε καριέρα. Δεν έχει καμία σχέση με τη δημοφιλία των σημερινών σταρ, με τις τηλεπερσόνες του περιφερόμενου ναρκισσισμού σε σημείο αυτισμού. Ο Θανάσης Βέγγος είναι φτιαγμένος από πραγματικά υλικά. Ζει αποτραβηγμένος, όχι από στυλ αλλά από ανάγκη. Όσο και να τον στριμώχνει η αδυναμία του να τρέξει, έχει ήδη διανύσει τόσα χιλιόμετρα που μπορεί να απολαμβάνει τη συντροφιά των οικείων του, χωρίς ενοχές. Δεκαετίες τώρα το έργο του παραμένει μοναδικό στην αυθεντικότητά του: Xαρτογράφησε, σε αυτήν την ξέφρενη πορεία του, τη μεταπολεμική Ελλάδα, το μελόδραμα και τη φαρσοκωμωδία, την παράγκα και το σεράι της.

Ο Αλέξης Δαμιανός είχε εύστοχα σχολιάσει ότι ο Θανάσης Βέγγος «έφερε με αξιοπρέπεια ακόμη και τον ευτελισμό του εμπορικού κινηματογράφου». Και η αλήθεια είναι ότι όταν έχεις γυρίσει πάνω από 120 ταινίες, δεν είναι δυνατόν να είναι όλες εφάμιλλες της «Μαγικής πόλης» και του «Δράκου». Όμως, μπορεί να εμφανίζεται στην «Ψυχή βαθιά» σε μια μόνο σκηνή, ως παππούς που αναζητάει τη σορό του εγγονού, να λέει «δεν είναι πόλεμος αυτός, ντροπή είναι» και στο βλέμμα του να κλείνει την αλήθεια μιας εποχής...

Τι λένε για τον Θανάση Βέγγο:

Θόδωρος Αγγελόπουλος: «Δεν συμμερίζομαι την άποψη περί κατατρεγμένου Ελληνα. Δεν βλέπω έτσι τον Ελληνα. (...). Στη συνεργασία μας πήρα αυτό που εγώ θεωρώ το καλύτερο που μπορούσα να πάρω από τον Βέγγο. (...) Δούλεψε με 20 βαθμούς υπό το μηδέν. Και χωρίς πάρα πολλή κίνηση» (χαμογελά).

Παντελής Βούλγαρης: «Κουβαλά τις μνήμες του Μικρασιάτη, του ανθρώπου του Εμφυλίου και της εξορίας (...). Θυμάμαι πως με το που στηνόταν το τρίποδο της μηχανής, υπολόγιζε τι φακό θα χρησιμοποιούσα και είχε ήδη πάρει τη θέση του».

Νίκος Κούνδουρος: «Στη Μακρόνησο, ενώ προσπαθούσα να στήσω ένα αντίσκηνο να κοιμηθώ, τον είδα να καταφθάνει με κάτι σανίδια και να κάνει κάτι κατασκευές. Οταν τέλειωσε μου λέει: "Βάλε την κουβέρτα σου πάνω στα σανίδια. Θα πεθάνεις". "Ή τρελός ή άγιος είναι", σκέφτομαι... Αργότερα τον πήρα στη "Μαγική Πόλη". Δεν έπαιζε μόνο. Μας συγύριζε, μας ψώνιζε, μας έφερνε σάντουιτς».

Κώστας Γεωργουσόπουλος: « Ανήκε σε μια γενιά κινηματογραφικής βιοτεχνίας που έκανε τη μιζέρια τέχνη. Στην ουσία έπαιζε το ρεπερτόριο του Καραγκιόζη: Ο Βέγγος στην Κατοχή, ο Βέγγος στον πόλεμο, κ.ο.κ.: έναν τύπο που εντάσσεται κάθε φορά σε νέες περιπέτειες».

Αιμίλια Υψηλάντη: «Αν και δεν ήταν ωραίος, ήταν τόσο γλυκός που θα μπορούσε να έχει όλο ωραία κορίτσια δίπλα του. Θυμάμαι πως σ' ένα γύρισμα συνέχιζε την καντάδα που μου έκανε, αν και τον κατάβρεχαν με μάνικα. Στο γύρισμα διακινδύνευε ακόμα και τη σωματική του ακεραιότητα».

Βασίλης Βέγγος: «Για μας, τα παιδιά του, όλη αυτή η ιστορία της οικονομικής καταστροφής πέρασε απαλά. Η μητέρα μας ήταν η πραγματική ηρωίδα (...). Απορώ στ' αλήθεια πώς γυρίστηκε ο "Φαλακρός πράκτωρ": με τον μπαμπά να χρωστά τόσα εκατομμύρια, να τον κυνηγούν από πίσω οι δικαστικοί κλητήρες, να του σφραγίζουν τα studio, τα εργαστήρια...».

Ντίνος Δημόπουλος: «O μόνος υπέροχος χωροφύλακας που είδε στη ζωή του, ο μόνος που να μην κρατά όπλο, αλλά λουλούδι, ήταν ο Βέγγος, στην ταινία "Μανταλένα"».

Ντίνος Κατσουρίδης: «Είναι -λάθος- πολλών που πιστεύουν ότι ο Βέγγος, σαν ηθοποιός, αυτοσχεδίαζε στις ταινίες του, δούλευε συστηματικά, με εξαντλητικά σχεδιασμένη την ερμηνευτική προετοιμασία του για κάθε ρόλο του, για τον τέλειο συγχρονισμό της εικόνας του (κίνηση, χειρονομία, έκφραση προσώπου) με το λόγο του...».

Κώστας Κακαβάς: «Μία φορά είδα τον Θανάση θυμωμένο. Όταν γυρίζαμε μια ταινία, τη "Μυρτιά", εμπνευσμένη από ένα τραγούδι που μας είχε προσφέρει ο Μίκης Θεοδωράκης. Ηταν μαζί μας και η Γκέλυ Μαυροπούλου. Κάποιος μας έφερε ζωντανά περιστέρια κι άρχισε να τα σκοτώνει μπροστά στα μάτια μας. Πετάχτηκε ο Θανάσης, τον έπιασε από τον γιακά και τον σήκωσε ψηλά με το ένα χέρι αυτόν τον άντρακλα! Του φώναξε "κάθαρμα, εγώ πηγαίνω και ταΐζω τα ζωντανά κι ήρθες να τα σκοτώσεις, εγκληματία!...».