Του Νίκου Χρ. Χαραλάμπους*
Στις 29 Μαΐου 1453 τα στρατεύματα του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη. «Εάλω η Πόλις» (Κατακτήθηκε η Πόλη), όπως αναφέρει ο Γ. Σφραντζής (Χρονικό, Γ. 64).
Η κατάλυση του βυζαντινού κράτους - για αυτοκρατορία την εποχή εκείνη δεν μπορούμε να μιλούμε - ήταν το προδιαγεγραμμένο τέλος μιας πορείας παρακμής που είχε αρχίσει να διαφαίνεται από το τέλος του δωδέκατου αιώνα με τη συρρίκνωση της εδαφικής επικράτειας της Αυτοκρατορίας από τις εισβολές, αρχικά, των Σελτζούκων Τούρκων και, στη συνέχεια, των Οθωμανών Τούρκων.
Στις επιτυχίες των Τούρκων συνέβαλε αποφασιστικά η διαφθορά και αναποτελεσματικότητα της διοίκησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και η απληστία και αρπακτικότητα των αξιωματούχων της που είχε ως αποτέλεσμα την ψυχική αποξένωση του λαού από τους κυβερνώντες την Αυτοκρατορία.
Η κατάληψη των βυζαντινών εδαφών από τους Τούρκους επιτυγχανόταν με πρωτοφανή ταχύτητα. Η ταχύτητα των επιτυχιών των Τούρκων δείχνει, εκτός από τη ζωτικότητα και τη δύναμη των επιδρομέων, την απροθυμία των πληθυσμών που κατακτήθηκαν να προβάλουν σθεναρή αντίσταση στους επιδρομείς (για εκτενέστερη ανάπτυξη του θέματος, ο αναγνώστης μπορεί να επισκεφθεί τον Ιστοτόπο μου).
Έναν από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στην ιστορική πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αποτελεί η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους στην τέταρτη Σταυροφορία, τον Απρίλιο του 1204.
Ουσιαστικά, η Αυτοκρατορία διαλύθηκε. Για τους Δυτικούς, αυτή η σταυροφορία, που είχε αρχίσει σαν ένας αγώνας εναντίον των «απίστων» και για ανάκτηση της Άγιας Γης, είχε επιτύχει ένα σκοπό εξίσου «ιερό», την τιμωρίας των «αιρετικών» Βυζαντινών και έτσι θεωρήθηκε σαν μια νίκη της χριστιανοσύνης!
Το 1208, ενώ διαρκούσε η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, στη Νίκαια «γεννήθηκε» μια νέα Βυζαντινή Αυτοκρατορία με αυτοκράτορα τον Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρη. Οι Λατίνοι εκδιώχθηκαν τον Αύγουστο του 1261 από τους Βυζαντινούς και αυτοκράτορας στέφθηκε ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος.
Από το 1321 άρχισε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μια περίοδος εμφυλίων πολέμων, που στην πραγματικότητα επρόκειτο για ενδοδυναστικές συγκρούσεις. Παρατηρούμε αφύσικες και ανίερες συμμαχίες των βυζαντινών αυτοκρατόρων με τους Οθωμανούς. Εδάφη και άλλες παραχωρήσεις έδιναν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες στους Οθωμανούς σε αντάλλαγμα των υπηρεσιών που τους πρόσφεραν οι τελευταίοι για να ανακτήσουν ή διατηρήσουν την εξουσία. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Ιωάννη Παλαιολόγου.
Αξίζει να αναφερθούμε, έστω και συνοπτικά, σ’ αυτό το κατάντημα εξαχρείωσης και εξευτελισμού Βυζαντινού αυτοκράτορα. Ο Ιωάννης, αφού κατόρθωσε με τη βοήθεια του Μουράτ Α΄ να επανέλθει στο θρόνο από τον οποίο τον εκθρόνισε ο γιος του Ανδρόνικος, μετατράπηκε ουσιαστικά σε έναν υποτελή του Μουράτ Α΄.
Ως αντάλλαγμα αυτής της βοήθειας, ο Ιωάννης κατέβαλλε ένα μεγάλο ετήσιο φόρο υποτελείας, αναλάμβανε να προσφέρει στρατιωτική υπηρεσία στον Οθωμανικό στρατό και, το πιο σημαντικό, εκχώρησε στους Οθωμανούς τη Φιλαδέλφεια, που ήταν η τελευταία βυζαντινή πόλη που έμενε στη Μικρά Ασία.
Όταν οι κάτοικοι της Φιλαδέλφειας αντέδρασαν, ο Ιωάννης και ο άλλος γιος του Μανουήλ πολέμησαν στο πλευρό των Οθωμανικών στρατευμάτων (Lord Κinross, Οι Οθωμανικοί Χρόνοι, Η άνοδος και η πτώση της Τουρκικής Αυτοκρατορίας, Μετάφραση - Έκδοση Σπύρου Ονησιφόρου, Λευκωσία 1980, σελ. 57).
Η πρώτη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης έγινε από το σουλτάνο Βαγιαζήτ Α΄. Διήρκεσε έξι χρόνια και θα κατέληγε στην κατάκτησή της αν δεν συνέβαινε η σαρωτική νίκη το 1403 του Τιμούρ του Τάταρου ή Τιμούρ του Χωλού, γνωστού ως Ταμερλάνου, εναντίον των στρατευμάτων του σουλτάνου Βαγιαζήτ στη μάχη της Άγκυρας. Όμως, τίποτε δεν μπορούσε να σταματήσει την κατάρρευση.
Τοβυζαντινό κράτος κατά το δέκατο πέμπτο αιώνα ήταν ουσιαστικά διαλυμένο. Συρρικνωμένο εδαφικά, οικονομικά εξασθενημένο και στρατιωτικά αναποτελεσματικό.
Η χαριστική βολή δόθηκε το 1453 με την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ο Μωάμεθ Β΄, από τη στιγμή που νεότατος διαδέχθηκε τον αποθανόντα αιφνιδίως πατέρα του Βαγιαζήτ Α΄, από την πρωτεύουσά του Αδριανούπολη είχε σταθερά το βλέμμα στραμμένο στην Κωνσταντινούπολη, την οποία οι Οθωμανοί θα μετονομάσουν σε Ισταμπούλ από την ελληνική φράση «εις την πόλιν».
Παραμονές της άλωσης, η κατάσταση στη Κωνσταντινούπολη ήταν αποκαρδιωτική. Η επικείμενη επίθεση είχε πανικοβάλει τον πληθυσμό, που αντιμετώπιζε και πρόβλημα επισιτισμού. Τραγική αντίφαση στην όλη κατάσταση ήταν η πολυτελής διαβίωση που επιδείκνυαν οι άρχοντες με τον υπερβολικό πλούτο που είχαν.
ΖΉΤΗΣΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥΠΑΠΑ
Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄, Παλαιολόγος, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει την απειλή, ζήτησε βοήθεια από τον Πάπα Νικόλαο Ε΄, ο οποίος έβαλε ως όρο την ένωση των Εκκλησιών. Ο Κωνσταντίνος αποδέχτηκε τον όρο. Στις 12 Δεκεμβρίου 1452 στο ναό της Αγίας Σοφίας κηρύχθηκε η ένωση, που είχε ψηφίσει το 1439 η Σύνοδος της Φλωρεντίας.
Στην ένωση αντέδρασε μεγάλη μερίδα του λαού με επικεφαλής τον μοναχό Γρηγόριο Σχολάριο, ο οποίος μετά την άλωση έγινε Πατριάρχης. Λέχθηκε τότε η περίφημη φράση από τον Λουκά Νοταρά, έναν από τους μεγάλους άρχοντες του Βυζαντίου: «Κρειττύτερον εστίν ιδέναι εν μέση πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν Λατινικήν» ή, όπως η φράση διασώθηκε: «Καλύτερα τούρκικο φακιόλι παρά καλύπτρα λατινική». (Τόνια Κιουσοπούλου, Βασιλεύς ή Οικονόμος, Πολιτική εξουσία και ιδεολογία πριν την Άλωση, σελ. 48. Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σελ. 149).
Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης άρχισε στις 7 Απριλίου 1453. Στις 29 Μαΐου 1453 τα στρατεύματα του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή κατέλαβαν την Πόλη. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης σημάδεψε την αρχή μιας μεγάλης γεωπολιτικής αλλαγής. Θεμελίωνε την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως παγκόσμια δύναμη.
"Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ" Κυριακή, 29 Μαΐου 2011
Σελίδα: Σελίς 35
Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ Online, στο http://www.philenews.com/digital/PrintForm.aspx?nid=3433215
* Ο Νίκος Χρ. Χαραλάμπους είναι πρώην επίτροπος Διοικήσεως και πρώην Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας.
http://www.nicoscharalambous.org/
Η κατάλυση του βυζαντινού κράτους - για αυτοκρατορία την εποχή εκείνη δεν μπορούμε να μιλούμε - ήταν το προδιαγεγραμμένο τέλος μιας πορείας παρακμής που είχε αρχίσει να διαφαίνεται από το τέλος του δωδέκατου αιώνα με τη συρρίκνωση της εδαφικής επικράτειας της Αυτοκρατορίας από τις εισβολές, αρχικά, των Σελτζούκων Τούρκων και, στη συνέχεια, των Οθωμανών Τούρκων.
Στις επιτυχίες των Τούρκων συνέβαλε αποφασιστικά η διαφθορά και αναποτελεσματικότητα της διοίκησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και η απληστία και αρπακτικότητα των αξιωματούχων της που είχε ως αποτέλεσμα την ψυχική αποξένωση του λαού από τους κυβερνώντες την Αυτοκρατορία.
Η κατάληψη των βυζαντινών εδαφών από τους Τούρκους επιτυγχανόταν με πρωτοφανή ταχύτητα. Η ταχύτητα των επιτυχιών των Τούρκων δείχνει, εκτός από τη ζωτικότητα και τη δύναμη των επιδρομέων, την απροθυμία των πληθυσμών που κατακτήθηκαν να προβάλουν σθεναρή αντίσταση στους επιδρομείς (για εκτενέστερη ανάπτυξη του θέματος, ο αναγνώστης μπορεί να επισκεφθεί τον Ιστοτόπο μου).
Έναν από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στην ιστορική πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αποτελεί η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους στην τέταρτη Σταυροφορία, τον Απρίλιο του 1204.
Ουσιαστικά, η Αυτοκρατορία διαλύθηκε. Για τους Δυτικούς, αυτή η σταυροφορία, που είχε αρχίσει σαν ένας αγώνας εναντίον των «απίστων» και για ανάκτηση της Άγιας Γης, είχε επιτύχει ένα σκοπό εξίσου «ιερό», την τιμωρίας των «αιρετικών» Βυζαντινών και έτσι θεωρήθηκε σαν μια νίκη της χριστιανοσύνης!
Το 1208, ενώ διαρκούσε η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, στη Νίκαια «γεννήθηκε» μια νέα Βυζαντινή Αυτοκρατορία με αυτοκράτορα τον Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρη. Οι Λατίνοι εκδιώχθηκαν τον Αύγουστο του 1261 από τους Βυζαντινούς και αυτοκράτορας στέφθηκε ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος.
Από το 1321 άρχισε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μια περίοδος εμφυλίων πολέμων, που στην πραγματικότητα επρόκειτο για ενδοδυναστικές συγκρούσεις. Παρατηρούμε αφύσικες και ανίερες συμμαχίες των βυζαντινών αυτοκρατόρων με τους Οθωμανούς. Εδάφη και άλλες παραχωρήσεις έδιναν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες στους Οθωμανούς σε αντάλλαγμα των υπηρεσιών που τους πρόσφεραν οι τελευταίοι για να ανακτήσουν ή διατηρήσουν την εξουσία. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Ιωάννη Παλαιολόγου.
Αξίζει να αναφερθούμε, έστω και συνοπτικά, σ’ αυτό το κατάντημα εξαχρείωσης και εξευτελισμού Βυζαντινού αυτοκράτορα. Ο Ιωάννης, αφού κατόρθωσε με τη βοήθεια του Μουράτ Α΄ να επανέλθει στο θρόνο από τον οποίο τον εκθρόνισε ο γιος του Ανδρόνικος, μετατράπηκε ουσιαστικά σε έναν υποτελή του Μουράτ Α΄.
Ως αντάλλαγμα αυτής της βοήθειας, ο Ιωάννης κατέβαλλε ένα μεγάλο ετήσιο φόρο υποτελείας, αναλάμβανε να προσφέρει στρατιωτική υπηρεσία στον Οθωμανικό στρατό και, το πιο σημαντικό, εκχώρησε στους Οθωμανούς τη Φιλαδέλφεια, που ήταν η τελευταία βυζαντινή πόλη που έμενε στη Μικρά Ασία.
Όταν οι κάτοικοι της Φιλαδέλφειας αντέδρασαν, ο Ιωάννης και ο άλλος γιος του Μανουήλ πολέμησαν στο πλευρό των Οθωμανικών στρατευμάτων (Lord Κinross, Οι Οθωμανικοί Χρόνοι, Η άνοδος και η πτώση της Τουρκικής Αυτοκρατορίας, Μετάφραση - Έκδοση Σπύρου Ονησιφόρου, Λευκωσία 1980, σελ. 57).
Η πρώτη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης έγινε από το σουλτάνο Βαγιαζήτ Α΄. Διήρκεσε έξι χρόνια και θα κατέληγε στην κατάκτησή της αν δεν συνέβαινε η σαρωτική νίκη το 1403 του Τιμούρ του Τάταρου ή Τιμούρ του Χωλού, γνωστού ως Ταμερλάνου, εναντίον των στρατευμάτων του σουλτάνου Βαγιαζήτ στη μάχη της Άγκυρας. Όμως, τίποτε δεν μπορούσε να σταματήσει την κατάρρευση.
Τοβυζαντινό κράτος κατά το δέκατο πέμπτο αιώνα ήταν ουσιαστικά διαλυμένο. Συρρικνωμένο εδαφικά, οικονομικά εξασθενημένο και στρατιωτικά αναποτελεσματικό.
Η χαριστική βολή δόθηκε το 1453 με την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ο Μωάμεθ Β΄, από τη στιγμή που νεότατος διαδέχθηκε τον αποθανόντα αιφνιδίως πατέρα του Βαγιαζήτ Α΄, από την πρωτεύουσά του Αδριανούπολη είχε σταθερά το βλέμμα στραμμένο στην Κωνσταντινούπολη, την οποία οι Οθωμανοί θα μετονομάσουν σε Ισταμπούλ από την ελληνική φράση «εις την πόλιν».
Παραμονές της άλωσης, η κατάσταση στη Κωνσταντινούπολη ήταν αποκαρδιωτική. Η επικείμενη επίθεση είχε πανικοβάλει τον πληθυσμό, που αντιμετώπιζε και πρόβλημα επισιτισμού. Τραγική αντίφαση στην όλη κατάσταση ήταν η πολυτελής διαβίωση που επιδείκνυαν οι άρχοντες με τον υπερβολικό πλούτο που είχαν.
ΖΉΤΗΣΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥΠΑΠΑ
Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄, Παλαιολόγος, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει την απειλή, ζήτησε βοήθεια από τον Πάπα Νικόλαο Ε΄, ο οποίος έβαλε ως όρο την ένωση των Εκκλησιών. Ο Κωνσταντίνος αποδέχτηκε τον όρο. Στις 12 Δεκεμβρίου 1452 στο ναό της Αγίας Σοφίας κηρύχθηκε η ένωση, που είχε ψηφίσει το 1439 η Σύνοδος της Φλωρεντίας.
Στην ένωση αντέδρασε μεγάλη μερίδα του λαού με επικεφαλής τον μοναχό Γρηγόριο Σχολάριο, ο οποίος μετά την άλωση έγινε Πατριάρχης. Λέχθηκε τότε η περίφημη φράση από τον Λουκά Νοταρά, έναν από τους μεγάλους άρχοντες του Βυζαντίου: «Κρειττύτερον εστίν ιδέναι εν μέση πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν Λατινικήν» ή, όπως η φράση διασώθηκε: «Καλύτερα τούρκικο φακιόλι παρά καλύπτρα λατινική». (Τόνια Κιουσοπούλου, Βασιλεύς ή Οικονόμος, Πολιτική εξουσία και ιδεολογία πριν την Άλωση, σελ. 48. Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σελ. 149).
Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης άρχισε στις 7 Απριλίου 1453. Στις 29 Μαΐου 1453 τα στρατεύματα του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή κατέλαβαν την Πόλη. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης σημάδεψε την αρχή μιας μεγάλης γεωπολιτικής αλλαγής. Θεμελίωνε την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως παγκόσμια δύναμη.
"Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ" Κυριακή, 29 Μαΐου 2011
Σελίδα: Σελίς 35
Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ Online, στο http://www.philenews.com/digital/PrintForm.aspx?nid=3433215
* Ο Νίκος Χρ. Χαραλάμπους είναι πρώην επίτροπος Διοικήσεως και πρώην Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας.
http://www.nicoscharalambous.org/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλώ αφήστε το σχόλιό σας, με σεβασμό στη προσωπικότητα των ατόμων και χωρίς να προκαλέσετε τους νόμους και τη Δικαιοσύνη. ΑΝΩΝΥΜΑ ΣΧΟΛΙΑ δεν δημοσιεύονται εκτός εάν το εγκρίνει η διαχειρίστρια του ιστολογίου. Εάν επιθυμείτε, επικοινωνείστε με το τηλέφωνο: 6981042435 Διαφορετικά αφήστε τα στοιχεία σας στο email: th.kontzoglou@gmail.com
Ευχαριστώ
Θεοδοσία Κοντζόγλου