Δρ. Απόστολος Σπέντζας, ένας εξαίρετος γιατρός, ένας θαυμάσιος άνθρωπος
Η παρωτίδα είναι το όργανο στο οποίο αναπτύσσονται συχνότερα οι όγκοι των σιελογόνων αδένων. Η αυξημένη συχνότητα τους σε συνδυασμό με τη στενή ανατομική σχέση της παρωτίδας και κατ’ επέκταση αυτών των όγκων με το προσωπικό νεύρο, τον παραφαρυγγικό χώρο και τους τραχηλικούς λεμφαδένες προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στη σωστή και έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία τους.
Περισσότερα για το θέμα αυτό θα διαβάσετε πιο κάτω. Προηγουμένως, όμως, ας μου επιτρέψουν οι αναγνώστες μου, να ευχαριστήσω από τα βάθη της ψυχής μου όλους τους εξαίρετους επιστήμονες που διαχειρίστηκαν το δικό μου προσωπικό πρόβλημα όταν πριν από μερικές εβδομάδες, διαγνώστηκε ότι η διόγκωση και ο πόνος που αισθανόμουν στην αριστερή παρωτίδα οφειλόταν σε όγκο.
Αφέθηκα με εμπιστοσύνη στις γνώσεις και στα χέρια του έμπειρου χειρουργού ωτορινολαρυγγολόγου Απόστολου Σπέντζα, ο οποίος τότε είχε το αξίωμα του Αντιναύαρχου και Αρχίατρου του Λιμενικού Σώματος. Η επέμβαση που ακολούθησε, αν και υπήρχαν κίνδυνοι, εξελίχθηκε ομαλά και πολύ σύντομα βρισκόμουν ξανά μαζί με την οικογένειά μου.
Μαζί με τον γιατρό μου, στην επιτυχία της επέμβασης συνέβαλαν ο χειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος-Υποπλοίαρχος του Π.Ν. Κωνσταντίνος Σουλαντίκας, ο αναισθησιολόγος Βασίλειος Δημητρίου και η ειδικευόμενη ΩΡΛ Μαρία Σαλαμούρα, ενώ την ιστολογική διάγνωση πραγματοποίησε η παθολογοανατόμος-Πλωτάρχης Λ.Σ. Α. Καπράνου.
Όλους τους ευχαριστώ θερμά και τους εύχομαι ότι καλύτερο στη ζωή τους.
Ιδιαίτερα για τον Δρ. Σπέντζα, θα ήθελα να προσθέσω ότι το Λιμενικό Σώμα θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα υπερήφανο που είχε στο στελεχιακό δυναμικό του αυτόν το επιστήμονα.
Τι είναι οι όγκοι της παρωτίδας;
Η συχνότητα των όγκων της παρωτίδας παλαιότερα και μέχρι το 1990 ήταν – σύμφωνα με ιατρικές μελέτες – περίπου 3 άτομα στους 100.000 κατοίκους ανά έτος. Σήμερα εμφανίζονται ολοένα και περισσότερα περιστατικά. Μάλιστα ερευνητική ομάδα του Τμήματος Στοματολογίας στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Hadassah στην Ιερουσαλήμ διαπίστωσε πως ο αριθμός των ασθενών με κακοήθη όγκο στην παρωτίδα έχει τετραπλασιαστεί από το 1970.
Τα ευρήματα της σχετικής έρευνας δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Epidemiology»-τεύχος Ιανουαρίου-αποκαλύπτοντας πως από το 2001 κι έπειτα σημειώθηκε δραματική αύξηση στην εμφάνιση τέτοιων περιστατικών.
Φταίει το κινητό τηλέφωνο;
Το 2008, αντίστοιχη έρευνα υπέδειξε πως οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν πολύ συχνά το κινητό τους τηλέφωνο κινδυνεύουν περισσότερο να προσβληθούν από καρκίνο στην παρωτίδα, ύστερα από πενταετή «κατάχρηση».
Παρόλο που κανένας δεν μπορεί να υποστηρίξει πως υπάρχει ξεκάθαρη αιτιολογική σχέση μεταξύ των δύο φαινομένων, τα παραπάνω ευρήματα αναζωπυρώνουν την ανησυχία του κοινού αναφορικά με το αν χρήση του κινητού και καρκίνος σχετίζονται, καθώς η παρωτίδα είναι ο σιελογόνος αδένας που βρίσκεται εγγύτερα στο μάγουλο, όπου οι περισσότεροι χρήστες ακουμπούν το κινητό τηλέφωνο στη διάρκεια μιας συνομιλίας.
Τα νέα στοιχεία δείχνουν πως δεν υπάρχει ανάλογη αύξηση περιστατικών καρκίνου στους υπογλώσσιους σιελογόνους αδένες, οι οποίοι βρίσκονται πιο μακριά από το σύνηθες σημείο όπου τοποθετεί κάποιος το κινητό του.
Όπως μας εξήγησε ο
Δρ. Απόστολος Σπέντζας, οι μεγάλοι σιελογόνοι αδένες της κεφαλής είναι η παρωτίδα, οι υπογνάθιοι και οι υπογλώσσιοι αδένες, οι οποίοι εκβάλλουν με δικό τους εκφορητικό πόρο στην στοματική κοιλότητα. Εκτός από αυτούς έχουμε και 700 – 1000 μεμονωμένους μικρούς σιελογόνους αδένες, οι οποίοι είναι διάσπαρτοι στο βλεννογόνο των χειλέων, της γλώσσας, των παρειών και της υπερώας, εκτός από το πρόσθιο ήμισυ της σκληράς υπερώας και τα ούλα. Ανάλογα με το είδος της εκκρίσεώς τους διακρίνονται σε ορώδεις - όπως οι παρωτίδες, βλεννώδεις - όπως οι υπογλώσσιοι και οροβλεννώδεις -όπως οι υπογνάθιοι.
Όγκοι σιελογόνων αδένων
Στους σιελογόνους αδένες και κυρίως στην παρωτίδα, μπορεί να εμφανιστούν πολλοί και ποικίλοι καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι. Οι καλοήθεις όγκοι είναι συχνότεροι στις γυναίκες, ενώ οι κακοήθεις προσβάλλουν εξ’ ίσου και τα δύο φύλα.
Καλοήθεις όγκοι
Η κλινική εικόνα των διαφόρων καλοήθων όγκων των σιελογόνων αδένων, χαρακτηρίζεται από το ότι είναι μονήρεις, έχουν βραδεία ανάπτυξη, απουσία μεταστάσεων, διήθησης ή εξέλκωσης του δέρματος και δεν διηθούν το προσωπικό νεύρο. Η χειρουργική αφαίρεση και η ιστολογική εξέταση δίνει πάντα την τελική διάγνωση.
Οι συνηθέστεροι καλοήθεις όγκοι είναι οι εξής:
1. Πλειόμορφα αδενώματα ή καλοήθεις μικτοί όγκοι.
Τα πλειόμορφα αδενώματα αποτελούν τους πιο συχνούς καλοήθεις όγκους των σιελογόνων αδένων με συχνότητα 85%.
Είναι όγκοι επιθηλιακής προέλευσης και προέρχονται από το επιθήλιο των εκφορητικών πόρων των αδένων. Στο μισό των περιπτώσεων περιβάλλονται από κάψα, ενώ στο υπόλοιπο μισό, λόγω της απουσίας πλήρους κάψας, οι όγκοι έχουν ασαφή όρια από το μη νεοπλασματικό ιστό του σιελογόνου αδένα. Τα πλεόμορφα αδενώματα έχουν την τάση να υποτροπιάζουν είτε λόγω δακτυλοειδών προσεκβολών του όγκου είτε λόγω ατελούς αφαίρεσης.
Παρατηρούνται συχνότερα στις γυναίκες απ ότι στους άνδρες, στην ηλικία των 40-50 ετών και εντοπίζονται συνηθέστερα στον επιπολής λοβό της παρωτίδας.
Είναι σχεδόν πάντα μονόπλευροι, ανώδυνοι, κινητοί, στερράς σύστασης, ομαλοί ή υβώδεις και αυξάνουν βραδέως σε διάστημα 5 – 20 ετών.
Το προσωπικό νεύρο μένει ανέπαφο ακόμη και σε πολύ μεγάλους όγκους εκτός αν υποστούν κακοήθη εξαλλαγή.
Ένα ποσοστό 3-5% των πλειόμορφων αδενωμάτων υφίσταται κακοήθη εξαλλαγή, γι αυτό πρέπει να χειρουργούνται.
Θεραπεία
Η θεραπεία είναι ή χειρουργική αφαίρεση με επιπολής παρωτιδεκτομή και όχι εκπυρήνωση του αδένα γιατί υποτροπιάζει, ή ολική αφαίρεση του αδένα. Η πρόγνωση είναι πολύ καλή, ενώ ο όγκος υποτροπιάζει μόνον εφ’ όσον δεν γίνει σωστή αφαίρεση.
2. Κυσταδενολεμφώματα ή όγκοι του Warthin.
Τα θηλώδη κυσταδενολεμφώματα είναι μονόπλευροι και σπάνια, στο 10% των περιπτώσεων, αμφοτερόπλευροι όγκοι της παρωτίδας οι οποίοι προσβάλλουν κυρίως τους άνδρες στην ηλικία μεταξύ των 40-70 ετών.
Οι όγκοι αυτοί αναπτύσσονται βραδέως, είναι λείοι, ελαστικοί, μαλακοί, ανώδυνοι και ευκίνητοι, προέρχονται δε από εμβρυικά έγκλειστα εκφορητικών πόρων μέσα ή έξω από τους αδένες. Ιστολογικά, αναγνωρίζεται λεμφοεπιθηλιακό στρώμα με πολλά λεμφοζίδια μεταξύ των εκκριτικών επιθηλίων.
Η θεραπεία συνίσταται στην χειρουργική αφαίρεση του όγκου.
Κακοήθεις όγκοι των σιελογόνων αδένων
Το 25 -30% των όγκων των σιελογόνων αδένων είναι κακοήθεις.
Ενδείξεις κακοήθειας αποτελούν:
1. Η ταχεία ανάπτυξη ή φάσεις ταχείας ανάπτυξης, με μόνη εξαίρεση το αδενοκυστικό καρκίνωμα, το οποίο αυξάνει βραδέως.
2. Ο πόνος
3. Η διήθηση ή εξέλκωση του δέρματος ή των βλεννογόνων, με κακή κινητικότητα του όγκου.
4. Οι μεταστάσεις στους τραχηλικούς λεμφαδένες
5. Η παράλυση του προσωπικού νεύρου.
Οι κακοήθεις όγκοι των σιελογόνων αδένων χωρίζονται στα παρακάτω είδη και παρουσιάζουν τις ακόλουθες συχνότητες:
1. όγκοι από τους λοβούς των σιελογόνων αδένων 15%
2. Βλεννοεπιδερμικοί όγκοι 30%
3. Καρκινώματα 55%
Από αυτά:
Α) Αδενοκυστικά καρκινώματα ή κυλινδρώματα 35%
Β) Αδενοκαρκινώματα 10%
Γ) Από πλακώδες επιθήλιο 10%
Δ) Καρκινώματα από κακοήθη εξαλλαγή πλειόμορφων αδενωμάτων 20%
Ε) Άλλα καρκινώματα (από εκφορητικούς πόρους, αδιαφοροποίητα κλπ) 25%
1. Όγκοι προερχόμενοι από τους λοβούς των σιελογόνων αδένων.
Είναι κακοήθεις όγκοι, οι οποίοι εντοπίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην παρωτίδα, σε ηλικία 30-60 ετών. Έχουν καλύτερη πρόγνωση από τα καρκινώματα, γιατί σπάνια κάνουν επιχώριες ή απομακρυσμένες μεταστάσεις. Η θεραπεία εκλογής είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου με ολική παρωτιδεκτομή διατηρώντας το προσωπικό νεύρο. Ποσοστό πενταετούς επιβίωσης μεγαλύτερο από 75%.
2. Βλεννοεπιδερμικοί όγκοι.
Το 75% των βλεννοεπιδερμικών όγκων είναι καλά διαφοροποιημένοι και χαμηλής κακοήθειας, ενώ το 25% είναι αδιαφοροποίητοι και υψηλής κακοήθειας. Οι καλά διαφοροποιημένοι όγκοι αυξάνουν σχετικά αργά, ενώ οι αδιαφοροποίητοι, γρήγορα και επώδυνοι, παρουσιάζουν παράλυση του προσωπικού νεύρου και στο 40-50% εμφανίζουν μεταστάσεις στους επιχώριους λεμφαδένες. Η θεραπεία είναι ολική παρωτιδεκτομή με Neck-dissection στον αδιαφοροποίητο τύπο ή όταν υπάρχουν λεμφαδενικές μεταστάσεις. Πρόγνωση: περισσότερο από 5 χρόνια επιζεί το 90% των ασθενών με καλά διαφοροποιημένο καρκίνωμα, ενώ στα αδιαφοροποίητα το ποσοστό είναι μικρότερο.
3. Καρκινώματα
α) Αδενοκυστικά καρκινώματα.
Τα αδενοκυστικά καρκινώματα ή κυλινδρώματα παρουσιάζουν τα εξής χαρακτηριστικά:
1. αυξάνουν συνήθως αργά και σπάνια έχουν ραγδαία εξέλιξη.
2. προκαλούν τοπικούς πόνους ή παραισθήσεις.
3. παρατηρείται παράλυση του προσωπικού νεύρου στο 25%, ενώ κατά την διάγνωση στο 15% έχουμε μεταστάσεις στους επιχώριους λεμφαδένες.
4
. Αιματογενείς μεταστάσεις στους πνεύμονες, το σκελετό, το ήπαρ ή τον εγκέφαλο έχουμε μέχρι το 20%.
Η θεραπεία είναι ολική παρωτιδεκτομή πολλές φορές με αφαίρεση και του προσωπικού νεύρου και σύστοιχη Neck-dissection.
Πάνω από το 80% των ασθενών επιζούν έως και 5 χρόνια.
β) Αδενοκαρκινώματα: τα αδενοκαρκινώματα προέρχονται από το σύστημα των εκφορητικών πόρων. Αυξάνουν τοπικά, διηθητικά και διαβρωτικά, με παράλυση του προσωπικού νεύρου, τοπικούς πόνους και μεταστάσεις στους τραχηλικούς λεμφαδένες αλλά και σε απομακρυσμένα όργανα όπως το ήπαρ, οι πνεύμονες, ο εγκέφαλος και τα οστά. Η θεραπεία είναι χειρουργική αφαίρεση του όγκου με ολική παρωτιδεκτομή και σύστοιχη Neck – dissection.
γ) Καρκινώματα από πλακώδες επιθήλιο: Τα καρκινώματα αυτά μεγαλώνουν γρήγορα και διηθητικά, προσβάλλουν κυρίως την παρωτίδα και μεθίστανται γρήγορα λεμφογενώς στους επιχώριους λεμφαδένες (35%). Η θεραπεία είναι χειρουργική αφαίρεση με ολική παρωτιδεκτομή Neck-dissection και ακτινοθεραπεία.
Στα πλειόμορφα αδενώματα δεν πρέπει να γίνεται εκπυρήνωση του όγκου, αλλά μερική ή ολική παρωτιδεκτομή για να μην μείνει υπόλοιπο (κίνδυνος υποτροπής ή μετάλλαξης σε καοήθες νεόπλασμα). Σε μερική ή ολική παρωτιδεκτομή, προϋπόθεση αποτελεί η παρασκευή του προσωπικού νεύρου για την αποφυγή τραυματισμού του που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα παροδική ή μόνιμη παράλυση του.
Θεοδοσία Κοντζόγλου
ΣΠΕΝΤΖΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
Ειδικότητα: Ωτορινολαρυγγολόγοι
ΑΒΕΡΩΦ 2-ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 10433
τηλ: 2105222877
